Na de Tweede kamerverkiezingen begint de formatie van het kabinet. Hoe gaat dat eigenlijk?
Koningin wint advies in
Na de verkiezingsuitslag is allereerst het staatshoofd aan zet. Koningin Beatrix gaat kijken welke informateur een mogelijke coalitie onderzoekt. Dit doet ze op basis van adviezen van haar vaste adviseurs en alle fractievoorzitters.
De koningin kan in deze beginfase ook een bredere onderzoeksopdracht geven. De informateur is dan meer een 'verkenner', die bijvoorbeeld kijkt welke partijen in principe bereid zijn te regeren.
De dag na de verkiezingen praat de koningin dus eerst achtereenvolgens met de voorzitter van de Eerste Kamer Van der Linden, de voorzitter van de Tweede Kamer Verbeet en de vice-voorzitter van de Raad van State Tjeenk Willink.
Vervolgens komen een voor een alle fractievoorzitters naar het paleis om hun mening te geven. Deze gesprekken nemen zeker wel een dag in beslag.
Koningin stelt informateur aan
De koningin benoemt vervolgens een of meerdere informateurs aan, die onderzoeken of een door haar voorgestelde coalitie mogelijk is. Vaak gaat het om een meerderheidscoalitie, dat betekent dat het toekomstige kabinet tezamen tenminste 76 van 150 Kamerzetels hebben.
De informateur is vaak iemand die zijn sporen verdiend heeft in de politiek, zoals de vice-voorzitter van de Raad van State, de voorzitter van de Eerste Kamer of een commissaris van de Koningin.
Gesprekken beginnen
De informateur praat met alle fractievoorzitters om te kijken of er draagvlak is voor de van de koningin ontvangen opdracht. Als dat zo is, gaat de informateur terug naar de koningin om zijn bevindingen te bespreken.
Nieuwe informateur?
Als duidelijk is welke coalitie de beste kans maakt, stelt de koningin vaak een nieuwe informateur aan, die een regeerakkoord in elkaar gaat zetten met de betreffende partijen. In het regeerakkoord staan de afspraken voor de komende vier jaar.
Een regeerakkoord kan heel gedetailleerd zijn, dit gebeurt als de principiële verschillen tussen de partijen aanzienlijk verschillen en het onderling vertrouwen broos is. Er kan ook een regeerakkoord op hoofdlijnen worden afgesproken, dan vullen de partijen gaandeweg hun plannen in.
Als het concept-regeerakkoord klaar is, worden eventueel de posten voor de ministers en staatssecretarissen verdeeld.
Formateur aan het werk
Als de informateur klaar is en verslag heeft gedaan aan de koningin, wordt een formateur aangesteld die de coalitie definitief vorm gaat geven. Dat is meestal de toekomstig minister-president. De formateur benadert in overleg met regeringspartners vervolgens de kandidaat-bewindslieden.
Beëidiging nieuwe kabinet
Na een succesvolle formatie worden de nieuwe ministers en staatssecretarissen beëdigd door de koningin. Met de traditionele bordesscène op de trappen van paleis Huis ten Bosch presenteert het nieuwe kabinet zich.
Bron:
www.nos.nl, toegevoegd donderdag 10 juni 2010
Van der Pot / Donner, Handboek van het Nederlandse staatsrecht, Kluwer 2008
